Angst kan nuttig zijn omdat het een waarschuwingsmechanisme maar wat als er geen gevaar dreigt?
Als je constant gespannen en nerveus bent en nadenkt over wat er kan gebeuren of wat anderen van je vinden, dan pieker je. Dan is het denken je de baas.
Dat uit zich in oppervlakkig ademen, in de borst. Hierdoor wordt je licht in het hoofd, krijg je tintelingen rond handen, voeten en mond en het gevoel los te staan van je lichaam. Daarbij heb je een snelle hartslag.
Wat je kunt doen als je merkt dat je aan het piekeren bent is rustig gaan zitten, een hand op je buik leggen en naar de buik ademen. Dan ga je met de aandacht in je lichaam. Je begint bij je ogen, laat ze zacht worden. Dan met je bewustzijn naar je mond. Laat je kaken ontspannen, dan je nek en schouders. Laat de schouders ontspannen. Zo loop je het lichaam af. Het gaat erom dat je bewust aanwezig bent. Neem afstand van je gedachtegang. Je hebt het piekeren dus de gedachten, aan de ene kant; en je hebt jou aan de andere kant, de waarnemer. Die twee zijn niet hetzelfde.
Bij piekeren hoort altijd een gevoel van verlies of nederlaag. Als deze in de toekomst liggen is het angst. Het verlies lijkt intens persoonlijk, maar past altijd in een van de volgende categorieën: verlies van macht, positie, bezit, gezondheid of een persoon.
Als je een van deze dingen verliest, verlies je een stuk van jezelf – en dat doet pijn. Meditatie neemt langzaam maar zeker het gevoel in je weg dat je iets verliest – zodat je uiteindelijk vrij wordt van alle redenen tot piekeren. Mediteren neemt het onechte in je weg. Onder alle onzin is je ware wezen.
Piekeren is onecht, het zorgt ervoor dat je niet meer in een rechte lijn kunt denken. Je eindigt altijd daar waar je begon – bij verlies, hulpeloosheid of verdriet, nooit bij iets wat je er nu aan zou kunnen doen. Zodra je een plan bedenkt om je positie te verbeteren, stopt het denken. Je zet dan de feiten op een rij en stippeld een heldere lijn uit naar de actie toe. Later heb je het veel te druk met handelen om te piekeren.
Je kunt het voor jezelf uittesten. De vraag is altijd: ben ik werkelijk van plan om actie te ondernemen die gebaseerd is op deze gedachtengang? Zo niet, stop er dan mee. Wees eerlijk, wees sterk.
Het is natuurlijk niet gemakkelijk om het denken stil te houden als je emoties in rep en roer zijn. Zie dat het onecht is, jij bent de toeschouwer. Wat je kunt zien, dat ben je niet! Dit vraagt een andere manier van kijken. Mediteren helpt maar het lukt natuurlijk niet om in een paar pogingen alles om te gooien. Dat heeft tijd nodig. Het lukt alleen als je vaak oefent en dat kan al met een paar minuten per dag of een paar keer per week. Zo stap je het proces in van bewust worden naar bewust zijn.
Reinhold Niebuhr schreef in 1943 het ‘Serenity Prayer’ (‘Gebed om kalmte’). Het kan helpen om in de realiteit van het nu te komen. Hieronder staat het eerste deel.
God, schenk mij de kalmte om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen,
de moed om te veranderen wat ik kan veranderen
en de wijsheid om het verschil hiertussen te zien.
Om één dag tegelijkertijd te leven,
om van één moment tegelijkertijd te genieten,
om moeilijke tijden te accepteren als het pad naar de vrede.
